Primeiro Encontro sobre as Línguas Nacionais de Timor-Leste / Enkontru Dahuluk kona-ba Dalen Nasionál Timor-Leste

>> 20100813

DECLARAÇÃO FINAL DA CONFERÊNCIA

“Primeiro Encontro sobre as Línguas Nacionais de Timor-Leste”

5-6 Agosto, 2010




Os participantes nesta Conferência:

1) Reconhecem o papel único que as línguas locais ou línguas maternas desempenham na definição da identidade e cultura dos leste-timorenses.

2) Afirmam o seu compromisso e vontade de ajudar o Governo e o Estado de Timor-Leste a respeitar as suas obrigações constitucionais de valorizar e desenvolver as línguas nacionais de Timor-Leste, através de:

a) Estabelecimento de Conselhos para a Promoção das Línguas Maternas para cada língua local, que funcionarão como guias e centros de informação para todas as pessoas que se interessem por cada uma destas línguas maternas;

b) Colaboração contínua com o Instituto Nacional de Linguística (INL) e outras autoridades relevantes para o desenvolvimento de materiais, incluindo dicionários, perfis linguísticos, material para alfabetização e documentação audiovisual/escrita das nossas línguas.

3) Apelam ao Governo de Timor-Leste que seja generoso e aumente adequadamente o seu apoio financeiro ao INL enquanto instituição responsável pela protecção e desenvolvimento das línguas de Timor-Leste, incluindo o desenvolvimento de ortografias padronizadas que possam também ser aplicadas para as restantes línguas maternas.

4) Pedem ao Governo de Timor-Leste que considere seriamente o papel das línguas maternas no nosso sistema educativo, principalmente na fase inicial do ensino básico, tendo em atenção os resultados obtidos pela experiência e as boas práticas internacionais que mostram que a língua materna é melhor para ajudar as crianças a desenvolverem as suas competências básicas de literacia.

5) Pedem ao Governo que crie um pacote para o desenvolvimento das línguas nacionais, incluindo um orçamento para a capacitação de recursos humanos.
6 de Agosto de 2010

.........................................................................
DEKLARASAUN KONFERÉNSIA
“Enkontru Dahuluk kona-ba Dalen Nasionál Timor-Leste”

5-6 Agostu, 2010


Partisipante iha Konferénsia ida-ne’e:

1) Rekoñese lian lokál ka lia-inan Timor-Leste nian iha pozisaun úniku atu define Timoroan sira-nia identidade no kultura.

2) Iha kompromisu ka hakarak boot atu tulun Governu no Estadu Timor-Leste hodi respeita obrigasaun ne’ebé define iha Konstituisaun hodi valoriza no dezenvolve Timor-Leste nia lian nasionál sira liuhosi:

a) Estabelese Konsellu ba Promosaun Lian Inan ida ba lian lokál ida-idak hodi sai matadalan no sentru informasaun ba ema hotu-hotu ne’ebé iha interese ba Lian Inan ida-idak;

b) Servisu hamutuk ho Institutu Nasionál Linguístika (INL) no autoridade relevante sira seluk atu dezenvolve materiál sira, inklui disionáriu, perfíl linguístiku, materiál atu dezenvolve literasia no dokumentasaun audiovizuál no hakerek ba ita-nia lian sira.

3) Husu ba Governu Timor-Leste atu, ho vontade di’ak, aumenta ninia apoiu finanseiru natoon ba INL nu’udar instituisaun ne’ebé simu knaar hodi proteje no dezenvolve Timor-Leste nia lian sira, inklui mós dezenvolve ortografia padronizada ne’ebé bele aplika ba lia-inan sira seluk.

4) Husu ba Governu Timor-Leste atu tau matan maka’as ba papél lia-nasionál iha ita-nia nasaun nia sistema edukasaun, liuliu iha fase inisiál ensinu báziku. Konsidera mós rezultadu ne’ebé mosu husi esperiénsia no prátika di’ak iha rai li’ur sira ne’ebé hatudu katak lia-inan maka di’ak liu atu ajuda labarik sira atu dezenvolve nia kapasidade bázika atu lee no hakerek ho di’ak.

5) Husu ba Governu atu kria pakote ba dezenvolvimentu dalen nasionál sira, inklui orsamentu ba kapasitasaun rekursu umanu.

6 Agostu, 2010

0 comentários:

Enviar um comentário

  © Blogger template Simple n' Sweet by Ourblogtemplates.com 2009

Back to TOP